Crni Orah
Juglans nigra L. – Juglandaceae
Orasi su grupa biljaka koje pripadaju rodu Juglans iz Juglandaceae porodice. Jedna od dvije najpopularnije vrste je Juglans nigra L. ili crni orah, koji je porijeklom iz Sjeverne Amerike (SAD i Kanada), ali je sada čest i u Evropi. Kao što mu ime govori, poznat je po tamnoj boji (od braon do crne) drveta, ali ljuske oraha koje teško pucaju otežavaju upotrebu kao komercijalni izvor. S druge strane, engleski ili persijski orah Juglans regia L. je komercijalno najviše eksploatisana vrsta kao izvor hrane. Porijeklom je iz centralne Azije i nekih dijelova Evrope, ali je široko uveden i kultivisan širom svijeta.
Poznato je da se korijenje i lišće oraha koristi kao tradicionalni lijek za liječenje dijabetesa, reumatizma, groznice, kožnih oboljenja i hemoroida. Orahovo ulje i drugi proizvodi su takođe uobičajeni sastojci krema za suvu kožu, formulacija proizvoda protiv bora i starenja. Poznato je da jezgro sjemena sadrži polifenole kao što su tanini. Visok sadržaj polifenola u orahu povećava antioksidativna svojstva. Takođe se pokazalo da orah ima hepatoprotektivno djelovanje, a nosiooci toga djelovanja su polifenoli.
Zdravstvena korist oraha može biti djelimično povezana sa visokim sadržajem polinezasićenih masnih kiselina. Ulje ekstrahovano iz sjemena oraha ima preko 76% polinezasićenih masnih kiselina. Od toga, najdominantnija komponenta orahovog ulja je linolna kiselina (62%), čija koncentracija može varirati u zavisnosti od izvora oraha i metodologije ekstrakcije. Ukratko, sjeme oraha se sastoji od ulja koje je bogato linolnom, linoleinskom i oleinskom kiselinom. Ove nazasićene masne kiseline su poznate po svojim zdravstvenim prednostima, ali njihov efekat može biti ograničen zbog njihove oksidacije. Pored sadržaja tokoferola (relativno manjeg sadržaja u orasima nego u drugim orašastim plodovima) koji može inhibirati oksidaciju masnih kiselina, polifenolna jedinjenja su odlični antioksidansi koji štite i masne kiseline ulja kao i ljudska tkiva kada se daju kao hrana i/ili lijek. Iako nije detaljno istraženo za pojedinačne aktivne komponente, potencijalna zdravstvena korist od unosa oraha (sjemena) kod ljudi može se pripisati i uljima i polifenolnim jedinjenjima.
Brojni epidemiološki dokazi dati za orah su takođe slični sa opštim kardiovaskularnim, zaštitnim i zdravstvenim prednostima polinezasićenih masnih kiselina u ljudskoj ishrani gdje je uočeno poboljšanje endotelne disfunkcije i lipidnih profila. Dnevni unos od 56g oraha poboljšava funkciju endotela kod gojaznih odraslih, osoba sa visceralnom masnoćom. Listovi oraha su korišteni u obliku infuzija i čaja u liječenju gnojnih i gljivičnih lezija kože, plućnih i drugih oblika tuberkuloze, dijabetesa, bolesti sluzokože usta i grla, nedostatak vitamina.
Crni orah ne treba miješati sa orahom. Iako pripadaju istoj porodici, imaju značajne razlike. Dugo vremena su ljekovita svojstva Juglans nigra ostala neistražena. Korisna svojstva i kontraindikacije crnog oraha u velikoj mjeri zavise od sastava zrna. Zreli plodovi sadrže osam masnih kiselina, do 30% proteina i 7% ugljenih hidrata. Juglon koji se nalazi u orašastim plodovima je od velikog značaja za zdravlje. Supstanca ima antifungalni, antiparazitski, antimikrobni efekat, poboljšava funkciju crijeva, obnavlja sluzokožu. Juglon (organsko jedinjenje koje se nalazi u različitim dijelovima biljke) inhibira aktivnost fosfatidilinozitol-3-kinaze, što ukazuje na njegova antikancerogena svojstva. Juglon ima širok spektar antibakterijskog djelovanja, kako u odnosu na gram-pozitivne mikroorganizme (Staphilococcus aureus, Streptococcus mutans), tako i u odnosu na gram-negativne mikroorganizme (Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa), kao i na patogene gljivice. Antibakterijsko dejstvo juglona i njegovih derivata protiv oralnih patogena Porphiromonas spp, Streptococcus mutans, Actinobacillus viscasus, S. sobrinus, S. salivarius je takođe dokazano. Kompleks farmakoloških svojstava juglona određuje efikasnost u liječenju različitih kožnih bolesti.
U laboratoriji antimikrobnih agenasa sprovedene su studije antimikrobne aktivnosti i utvrđeno je visoko i umjereno antimikrobno dejstvo ekstrakata oraha (Juglans regia L.) i crnog oraha (Juglans nigra L.). Fenoli, kao što su galna kiselina, elaginska kiselina, ferulna kiselina i naringin, su povezani sa antibakterijskim djelovanjem. Predlaže se da mehanizam kojim fenoli inhibiraju rast bakterija uključuje poremećaj strukture membrane i/ili inhibiciju sinteze DNK.
