Vitamin E

Tokoferol

Vitamin E (tokoferol) je liposolubilni vitamin, rastvorljiv u mastima. U prirodi postoji 8 srodnih tokoferola. Biološki je najznačajniji α-tokoferol. Najviše se nalazi u namirnicama biljnog porijekla, u voću i povrću, dok se u namirnicama životinjskog porijekla nalazi u jako maloj količini. Vitamin E je vaoma značajan za pravilnu funkciju nerava i mišića, sprječava stvaranje krvnih uguršaka, a kao jak antioksidans štiti organizam od napada slobodnih radikala i jača imuni sistem. Većinom, ljudi dobijaju dnevne potrebe vitamina E kroz hranu (biljna ulja, orašasti plodovi, sjemenke, avokado, zeleno, lisnato povrće – namirnice obogaćene vitaminom E).

Vitamin E može da se preporuči kao pomoć u liječenju hemolitičke anemije, prijetećih abortusa, steriliteta, bolesti jetre, prevenciji malignih oboljenja, u liječenu ateroskleroze i mišićne distrofije.

Dnevne potrebe za vitaminom E za odrasle muškarce iznosi 10 mg/dan, za odrasle žene i za dječake od 11 do 14 godina iznosi 8 mg/dan. U periodu trudnoće i laktacije, dnevne potrebe za ovim vitaminom se povećavaju za 2-3 mg/dan.

Preporučene dijetetske doze (RDA) za vitamin E

Startost	Muškarci	Žene	Trudnoća	Dojenje
0-6 meseci	4 mg*	4 mg*
7-12 meseci	5 mg*	5 mg*
1-3 godine	6 mg	6 mg
4-8 godina	7 mg	7 mg
9-13 godina	11 mg	11 mg
14+ godina	15 mg	15 mg	15 mg	19 mg

Visok nivo vitamina E u organizmu se dešava usljed uzimanja previše suplemenata koji u svom sastavi sadrže vitamin E. Višak tokoferola se izlučuje u obliku metabolita putem urina. Nizak nivo ovoga vitamina u organizmu nastaje usljed poremećaja apsorpicje, koja je rezultat mnogih bolesti u ljudskom organizmu.

Vitamin E metabolizam: Vitamin E se apsorbuje iz tankog crijeva u prisustvu žuči. Veći dio prelazi u krv putem limfe. Tokoferol se koncentriše u membranama ćelija. Pošto je liposolubilan vitamin, deponuje se u masnom tkivu, jetri i mišićnom tkivu.

Nedostatak vitamina E postoji kod ljudi sa teškim poremećajima masti, kod prevremeno rođenih beba i kod beba koje su rođene sa malom tjelesnom težinom. Simptomi nedostatka vitamina E su hemolitička anemija i mišićna slabost sa kreatinurijom, gubitak osjećaja u rukama i nogama, problemi sa hodanjem i kontrolom pokreta, problemi sa vidom.

Nedostatk vitamina E kod zdravih ljudi je veoma rijetka pojava, većinom je uzrokovan različitim oboljenjima koji za poljedicu imaju poremećenu aposrpciju vitamina E. Oboljenja koja mogu dovesti do poremećaja apsorpcije ovoga vitamina su bolesti gastrointestinalnog trakta, kao što su: Kronova bolest, celijakija, pankreatitis, hepatitis.

Nedostatak vitamina E povezan je sa mnogim neurološkim poremećajima, ali mehanizam djelovanja vitamina E kod neurodegenerativnih oboljenja nije do kraja poznat. Smatra se da je jedan od mehanizama djelovanja zaštitni efekat vitamina E protiv oksidativnog stresa, jer se vitamin E smatra jakim antioksidansom. Mnoge studije su zaključile da postoji značajna veza između nivoa vitamina E u organizmu i oboljevanja od neurodegenerativnih oboljenja, kao što su Alchajmerova bolest, Parkinsonova bolest, moždani udar i amiotrofična lateralna skleroza.

Višak vitamina E: Simptomi hipervitaminoze vitaminom E su: dijareja, mučnina, povraćanje, umor. Ukoliko se ne reaguje na vrijeme, prevelika koncentracija vitamina E u organizmu može povećati rizik od krvarenja, uključujući i krvarenje u mozgu (hemoragijski moždani udar).

Hormoni štitne žlijezde utiču na rast, razvoj i metabolizam jednog organizma. S druge strane, povišeni nivoi tireoidnih hormona u cirkulaciji (hipertireoidizam) povezani su sa promjenama u cijelom organizmu (gubitak tjelesne težine, ubrzan metabolizam, povišena tjelesna temperatura, tahikardija, atrijalne fibrilacije, mišićna slabost, gubitak koštane mase, kao i hepatobilijarne komplikacije). Poslednjih decenija, sve veći interes je okrenut ka upotrebi antioksidanasa kao terapeutskih agenasa kod raznih bolesti i patofizioloških poremećaja koji su posredovani oksidativnim stresom. Budući da su poremećaji štitne žlijezde povezani sa oksidativnim stresom, kao neizostavan dio terapije kod patofiziologije tireoidne žlijezde je vitamin E, jer se smatra da jaki antioksidansi poput tokoferola, mogu ublažiti simptome bolesti, ali i smanjiti mogućnost komplikacija. Da bi se mitohondrije zaštitile od napada slobodnih radikala, one su opremljene efikasnim antioksidativnim sistemom. Kao veoma važan dio sistema zaštite od oksidativnog stresa je vitamin E, koji je rastvorljiv u mastima i ima veliki potencijal da neutrališe slobodne radikale, te na taj način štiti membranu ćelije od prekomjernog oštećenja. Ovaj zaključak proizašao je iz velikog broja kliničkih studija koje govore o tome da je suplementacija vitaminom E važna kod hipertireoze, ali i kod drugih bolesti štitne žlijezde.

Značaj vitamina E kod bolesti prostate: Postoji dosta studija koje dokazuju da pravilna ishrana i suplementacija mogu itekako pozitivno doprinijeti kod oboljelih od benigne hiperplazije prostate. Kod muškaraca koji boluju od ovoga oboljenja (veliki broj muške populacije iznad 40 godina) potrebno je u ishrani redukovati unos crvenog mesa, mlijeka, mliječnih proizvoda, kao i namirnica koje sadrže veliki procenat skroba, jer sve to povećava rizik od komplikacija, dok se unos voća, povrća, polinezasićenih masnih kiselina i vitamina D preporučuje, jer smanjuje rizik od oboljevanja i komplikacija. Što se tiče suplementacije, preporuka je da se unose veće koncentracije vitamina E, likopena, selena i karotena, jer veće koncentracije ovih mikronutrijenata štite organizam od benigne hiperplazije prostate.

Postoje studije čiji je cilj istraživanja bio procijena koncentracije antioksidanasa (vitamina E, A, C) u krvnoj plazmi kod starijih muškaraca i uloga ovih vitamina u nastanku benigne hiperplazije prostate. Donesen je zaključak da se koncentracija ovih antioksidanasa smanjuje sa godinama i da je sasvim opravdana upotreba vitamina E, A i C kao mjera prevencije kod muškaraca iznad 40 godina. Takođe, ovo može biti jedan vid i profilaktičke aktivnosti tokom standardnog, farmakološkog liječenja (alfa-blokatorima, inhibitorima 5-alfa-reduktaze ili nekim fitoterapijskim lijekovima). Smatra se da je uključivanje vitaminskih kompleksa neophodno i nakon operativnog tretmana, jer se na taj način ubrzava proces postoperativne rehabilitacije.

Vitamin E

Reference